På feil veg

Det er grunn til å stoppa opp og tenkja litt alvorleg på kva som skjer med landbruket vårt.

Vi på Gjengevoll vart fødd på åttitalet. På den tida var det over 100 000 jordbruksbedrifter i Noreg. På femtitalet var det 200 000!
I dag nærmar vi oss 35 000 aktive gardsbruk.

Sidan år 2000 har tal mjølkeprodusentar gått ned frå 22 000 til 7 000. Det er nesten 70 prosent på tjue år. Arealet som er dyrka i Noreg har på same tid vorte redusert med ein firedel. Ein firedel!

I år meldar ein av fire bønder at dei planlegg redusert produksjon i 2021. Kvifor? Fordi dei ikkje har høve til å importera arbeidarar frå andre land. Arbeidarar det norske landbruket har gjort seg avhengig av fordi dei er viljuge til å jobba for ein mykje lågare løn enn nordmenn.

På den korte tida vi på Gjengevoll har levd, har vi altså ikkje berre slutta å dyrka store deler av jorda og lagt ned 2/3 av arbeidsplassane i landbruket, men dei resterande arbeidsplassane er avhengig av sosial dumping og arbeid utanfrå våre eigne grensar for å kunne gå rundt.

Kallar ein dette effektivt og framtidsretta? Korleis kan eit slikt landbruk vera berekraftig?

Svaret er at det er det ikkje.

Det er eit sykdomsteikn at det er så vanskeleg å leva av å laga mat at fleire hundre bønder gir seg kvart år. At vi er avhengig av underbetalte arbeidarar frå andre land fordi ingen nordmenn tykkjer det er verdt løna. At vi treng å leggja beslag på areal i Brasil og andre land fordi det er meir «lønsamt» enn å bruka dei areala vi har rett utanfor døra. I kva slags verd gjev det meining?

Når vi har ein næring kor folk ikkje kan få rettferdig betalt for å gjera ein ærleg og viktig jobb, så bygger vi heile landbruket vårt på eit vaklevorent fundament.

Vi, Mari og Kjetil, starta opp drifta av Gjengevoll Mangesysleri i fjor fordi vi vil gjera opprør mot denne utviklinga. Vi er ikkje einig i at den einaste retninga framover er ein utvikling kor den norske bonden vert så stor og effektiv at landbruket til slutt ikkje finst og bøndene er ein utdøydd rase.

Vi meiner at det trengst fleire bønder i landet vårt, ikkje færre. At vi er nøydd til å bruka større delar av dei dyrkbare areala våre. At vi må produsera maten vår sjølv på eigne areal. At vi må slutta å akseptera at matproduksjon skal vera så mykje lågare betalt enn alle andre oppgåver i samfunnet. At vi må byrja å betala det maten faktisk kostar.

Vi er overbevist om at det går an å leva som små jordbrukarar. At det går an å driva ein liten gard med «tungdrivne» areal. At det å nytta ressursane så godt vi kan, samstundes som vi har respekt for dyra og naturen, er ekte berekraft. Og at det å laga kortreist og ærleg mat, er framtida.

Det er det vi ynskjer å jobba for. Og vi trur mange av dykk der ute er einig med oss.

Takk til alle de som kjøper lokalmat og støttar ei anna retning for det norske landbruket.